Betere netstabiliteit met slim aangestuurde warmtepompen
Residentiële verwarming via warmtepompen biedt een unieke kans om flexibel in te spelen op de belasting van het elektriciteitsnet.
Naarmate hernieuwbare energie groeit, ontstaan er nieuwe uitdagingen en kansen voor het elektriciteitssysteem. Aangezien de elektriciteitsvraag op elk moment moet overeenkomen met de productie — om black-outs of afschakeling te voorkomen — is het noodzakelijk om de elektriciteitsvraag flexibeler te maken. Maar hoe voeren we die flexibiliteit in? Warmtepompen zouden net als de batterijen van elektrische auto's en andere vormen van batterijopslag de stabiliteit van het elektriciteitsnet kunnen ondersteunen.
Wetenschappelijk onderzoek
Baptiste Rigaux, Sam Hamels en Marten Ovaere (Vakgroep Economie, UGent), voerden een groot onderzoek naar de economische implicaties van flexibel aangestuurde residentiële verwarming met warmtepompen. Hun studie omvatte grootschalige enquêtes en een veldexperiment om de interesse en verwachtingen van huishoudens te onderzoeken in een opzet waarbij de elektriciteitsvraag van hun warmtepomp wordt afgestemd op hernieuwbare energieproductie.
Uit het onderzoek van de UGent blijkt dat mensen, niet alleen early adopters maar de gehele bevolking, geïnteresseerd kunnen zijn, maar ze verwachten hier geld voor terug. Bovendien willen ze, niet onbegrijpelijk, een deel van de controle over hun verwarming behouden, zo leerden de enquêtes.
Experiment in de praktijk
Daarnaast hebben de onderzoekers zelf in de praktijk een flexibiliteitsprogramma uitgetest in Gent. In totaal werden bijna driehonderd warmtepompinterventies uitgevoerd in de winters van 2022-2023 en 2023-2024. Hierbij werd de verwarming onderbroken tot ze automatisch of handmatig door het huishouden werd heropgestart. Alle warmtepompen in het experiment waren lucht-waterpompen met de technische mogelijkheden voor monitoring en bediening op afstand.
Flexibel verwarmen verlaagde de elektriciteitsvraag. Gemiddeld was de nettoverlaging van de elektriciteitsvraag ongeveer 1 kWh per interventie per warmtepomp.
In goed geïsoleerde huizen is er veel speelruimte voor verwarmingsflexibiliteit: Onze bevindingen tonen aan dat wanneer de verwarming tijdelijk wordt gepauzeerd of verschoven, de binnentemperatuur slechts langzaam daalt. Dit betekent dat huishoudens met een goede isolatie flexibiliteit kunnen benutten zonder merkbaar ongemak.
Jan Van Hoecke
Maximale besparingen op de verwarmingsfactuur kunnen in de toekomst gerealiseerd worden wanneer volledig geautomatiseerde systemen voor slimme warmtepompsturing zorgen voor frequente interventies op een continue basis, zonder dat een huishouden hier veel van merkt. Hoewel dit geavanceerde “automatiseringsconcept” buiten het bereik van het experiment valt, tonen recente academische studies aan dat dergelijke opzetten elektriciteitsfacturen tot wel 18% kunnen verlagen, zelfs wanneer huishoudens zelf temperatuurgrenzen mogen instellen om comfort te waarborgen.
Aanbeveling voor beleid
Wat betekent dit voor het beleid? Beleidsmakers moeten zich richten op het bevorderen van de ontwikkeling van protocollen en standaarden voor fijnmazige, aanpasbare instellingen om de flexibiliteit van warmtepompen te optimaliseren binnen de comfortgrenzen van ieder huishouden. Niet alleen de overstap op warmtepompen an sich moet worden gefaciliteerd, maar ook hun werking op de slimst mogelijke manier, om de operationele kosten te minimaliseren.
Voor meer informatie kan je de volledige studie hier downloaden:
(Bron: zie link hierboven)